2020-03-30
Bideoaren iturria: Hitzetik Hortzera, 2020-03-29.
Hernanin baserrian jaioa, Madrilera neskame joanda bertan ezkondu zen; bost seme-alabekin itzuli ziren Hernanira (1904an) eta bertan izango zituzten beste bi alaba. Joxepak Hernaniko kale nagusian jarri zuen janari denda.
Etxean sarritan jarduten zuen bertsotan bere anaia Kaxiano Zubeldiarekin.
Jendaurrean ere aritzen zen: gabonetan eta Santa Ageda bezperan bertso-eskean etxe aurrera zetozenean, balkoitik jarduten zuen Joxepak, eskeko taldean zeuden anaia Kaxianorekin eta beste bertsolariekin.
Idatzi ere egin zituen sorta ugari. Bere idazmahaia zuen etxean, eta berak egindako koadernoetan idazten zuen, lumarekin. Baina seme-alabek ez zuten gogoko amaren bertsozaletasuna, eta lagun baten baserrira joaten zen bertsoak idaztera: Luisa castellana-ren etxera, Madrilen egindako lagunarengana. Bere sorta bakar hauxe heldu da gugana.
1918ko apirilaren 2an Hernanin gertatutako baztangaren matxinada kontatzen du sorta honek.
Lasarte eta Hernani inguruetan baztanga kasuak agertu zirenez, Gobernadoreak hainbat neurri hartzeko agindu zuen. Tartean, zazpi gaixo Hernaniko Benefizentzia Etxera eramatea, ospitale hartan hobeto isolatuta egongo zirelakoan.
Gaixo guztiak Hernanira ekarriz gero, gaitza bertan zabalduko zen beldurrak hartu zuen herria. Eragozteko, herritarrek bideak barrikadaz bete zituzten: gurdiz, upelez, egur-oholez eta bestelako tramankuluz itxi zituzten bideak. Hernaniko ospitalea ere erretzeko zorian egon ziren, eta guardia zibilei aurre egin zieten. Matxinadan asko ziren emakumeak, tartean Joxepa Zubeldia bera.
Garaipena ospatzeko, ekainaren 1ean herri bazkaria egin zen Tilosetan eta Joxepa Zubeldiak, mahai gainera igota, sorta honetako 24 bertsoak kantatu zituen herritarren aurrean. Orduko hartan ere seme-alabak lotsatu egin ziren amaren bertso jardunaz.